ကိုယ္နွင့္ Idiom (စကားစျမည္)

ကိုယ္နွင့္ Idiom (စကားစျမည္)
စာေရးသူ=ျပည့္ျပည့္

              Idiom ဆိုတဲ႕ စာလံုးကို အဘိဓာန္ေတြက ေဒသိယစကား၊ ဥပစာ စကားလို႕အဓိပၸါယ္ဖြင့္ ၾကတယ္။ ေဒသတစ္ခု ၊ ပတ္ဝန္းက်င္တစ္ခု ဒါမွမဟုတ္ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးအတြင္း အဂၤလိပ္စာ ကိုေလ့လာေန သူေတြ ဒါမွမဟုတ္ မိမိရဲ႕ပထမဘာသာစကားမဟုတ္တဲ႕ ဘာသာစကား တစ္ခုခုကို ေလ့လာေနသူတိုင္း အဲ႕ဒီဘာသာစကားရဲ႕ Idiom ေတြကိုေလ့လာၾကရတယ္။ ဘာသာစကားတစ္ခုကို နည္းနည္းပါးပါးေျပာ တတ္ရံု ရည္ရြယ္တယ္ဆို ကိစၥမရွိေပမယ့္ ေသေသခ်ာခ်ာေလး အသံုးခ်မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ idiom ေတြကို မလႊဲမေရွာင္သာပဲ ေတြ႕ရျမင္ရမွာ ေသခ်ာတာကိုး။

                  ပထမဆံုးသင္ယူထားတဲ႕ ဘာသာစကားထဲက idiom အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အထူးေလ့လာစရာမလိုပဲ ေျပာေန၊ နားေထာင္ေနရင္းနဲ႕ တီးမိေခါက္မိရွိနိုင္ပါတယ္။ ဒုတိယဘာသာစကား၊ တတိယ ဘာသာစကား ေတြ သင္ယူတဲ႕ အခါက်ေတာ့ သူတို႕ရဲ႕ ေဒသိယစကား idiom ေတြဟာ မသင္မျဖစ္သင္ယူရတဲ့ အရာ တစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။ ဘာလို႕လဲ ဆိုေတာ့ idiomေတြမွာ မူရင္းစာကေျပာတဲ႕အဓိပၸါယ္ကတစ္မ်ိဳး၊ တကယ့္ဆိုလိုရင္းက တစ္မ်ိဳးကိုး။ အဲ႕ဒါေတြကို က်က္လိုက္၊ မွတ္လိုက္၊ သတိရလား ျပန္စစ္ေဆးလိုက္၊ ေမ့သြားလိုက္နဲ႕ အေတာ့္ကို ဂြတီးဂြက်နိုင္ပါတယ္။ အျမဲတမ္းလည္း သံုးမေနရေတာ့ ပိုဆိုးတာေပါ့။
ျမန္မာစကားမွာ "အမယ္ေလး ေျပာမေနပါနဲ႕ဟယ္။ သူကအေဖ့အသဲေက်ာ္ တုန္တုန္တက္ေလးေလ" လို႕ေျပာလိုက္တာနဲ႕ ျမန္မာေတြက "အသဲေက်ာ္" ဆိုတာ "သိပ္ခ်စ္ရတဲ႕" လို႕ေျပာတာ "တုန္တုန္တက္" ဆိုတာ "သိပ္ကိုပိုပိုသာသာအေလးထားတယ္၊ အထိမခံနိုင္ျဖစ္တယ္" လို႕ေျပာမွန္း သိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာစကားက ပထမ ဘာသာမဟုတ္တဲ႕ သူေတြက်ျပန္ေတာ့ "အသဲ (အသည္း) ဆိုတာ ဗိုက္ထဲမွာပါ ဘယ့္နွယ့္ ထုတ္ျပီး ခြေက်ာ္လိုက္ပါလိမ့္" "တုန္တုန္တက္တယ္" ဆိုေတာ့ "ဖ်ားနာေနလို႕မ်ားလား၊ ခ်မ္းေနတာလားမသိဘူး" ေတြ ဘာေတြ ျဖစ္ကုန္ေရာ။
ဒီလိုပဲ အဂၤလိပ္စာ သင္ယူေနတဲ႕ သူေတြ အတြက္လည္း "She is the apple of her father's eyes." လို႕ၾကားလိုက္ရင္ "သူမဟာ သူမအေဖရဲ႕ မ်က္လံုးထဲမွာေတာ့ ပန္းသီးၾကီး ဆိုတာ ဘာပါလိမ့္" လို႕ျဖစ္မွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ဆိုိုလိုရင္းက "သူမက အေဖ့အသဲေက်ာ္ေလ" ဆိုတဲ႕ အဓိပၸါယ္ပါပဲ။
ခုေျပာတာေတြကမွ ဆက္စပ္ေတြးေခၚလိုက္ရင္ နားလည္ရလြယ္ပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ "Hold the fort" ဆိုတာမ်ိဳး ဆိုရင္ေတာ့ ေခါင္းကုတ္ရမွာ အမွန္ပါပဲ။ "Hold the fort while I am away." ဆုိ ျပသနာ တက္ျပီ။ ငါမရွိတုန္း ခံတပ္ေလးကို ကိုင္ထားေပးပါေပါ့။ "Hold the fort" ရဲ႕ ဆိုလိုရင္းက "ၾကည့္ထားေပးပါ။" "ေစာင့္ေရွာက္ေပးထားပါ။" ဆိုတဲ႕ သေဘာပါ။ အဲ႕ဒီ idiom ေလး ေပၚလာပံုကလည္း သမိုင္းေၾကာင္းေလးနဲ႕။ ၁၈၆၁ ကေန ၁၈၆၅ အတြင္း အေမရိကန္ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္တဲ႕အခါ General Sherman က "Hold the fort, I am coming " လို႕ စာပို႕ရာက စတင္တယ္ ဆိုပါတယ္။
တခ်ိဳ႕ idiom ေတြရဲ႕ ေပၚေပါက္လာပံု ေလးေတြကလည္း အဲ႕လိုမ်ိဳး စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းပါတယ္။
ဒီစာေလးကိုေရးတုန္းက စာအုပ္နွစ္အုပ္နဲ႕ မိတ္ဆက္ေပးဖို႕ေရးခဲ႕တာပါ။ ဒါေပမယ့္ စာၾကမ္းေပးဖတ္ထားတဲ႕ မိတ္ေဆြ တစ္ေယာက္က ကိုယ့္ကို ဥပမာေလးေတြ ထပ္ထည့္ဖို႕ေျပာပါတယ္။ ဒီေတာ့ နည္းနည္း ထပ္ေျပာလိုက္ဦးမယ္။ "Behind the eight ball" တဲ႕။ ဒီ idiom က်ေတာ့ ဘိလိယက္နဲ႔ စနူကာ idiom လို႕ဆိုရမလားပဲ။ ကစားေတာ့ မကစားတတ္ေပမယ့္ နံပါတ္ ၈ ေဘာလံုးေနာက္မွာ cue (ထိုးေဘာလံုး)ေရာက္သြားျပီဆို ဆက္ထိုးမရလို႕ရႈံးျပီ ဆိုပဲ။ ဒီေတာ့ "I'm behind the eigh ball." လို႕မ်ား ေျပာလာခဲ႕ရင္ ဘယ့္နွယ့္ပါလိမ့္လို႕ေတြးမေနပဲ "သူဒုကၡေရာက္ေနျပီ။ ေရွ႕ဆက္ရခက္ေနျပီ" လို႕သာသေဘာေပါက္လိုက္ပါေတာ့။
ဟိုးအရင္တုန္းက ေစ်းေတြမွာ အထုပ္ေတြထဲ ဝက္ကေလးပါသလိုလို၊ ယုန္ကေလးပါသလိုလိုနဲ႕ ေရာင္းလိုက္ျပီး အိမ္ေရာက္လို႕ဖြင့္ၾကည့္လိုက္မွ ေၾကာင္ခုန္ထြက္လာတယ္ ဆိုတဲ႕ အျဖစ္မ်ိဳးရွိသတဲ႕။ ညာေရာင္းတာေပါ့ေလ။ အဲ႕ဒီကေန စျပီး "Let the cat out of the bag." ဆိုတဲ႕ idiom ေပၚလာခဲ႕တယ္။ "ေၾကာင္ကိုဖြင့္ျပလိုက္စမ္းပါ" ေပါ့။ "လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ကိုေပါက္ၾကားေစျပီ" လို႕ဆိုလိုပါတယ္။
ေျပာတာကို ျပန္ေကာက္ရရင္ idiom ေတြဟာ မွတ္ရခက္တာေတာ့ အမွန္ပဲ။ ဒါေလးမ်ားလို႕ ထင္သူေတြလည္း ရွိမွာပါ။ သူတို႕အတြက္လြယ္ကူေနတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဝမ္းသာပါတယ္။ ကိုယ္ကေတာ့ ခဏခဏ ေခါင္းကုတ္ခဲ႕ရတဲ႕ အရာေတြကိုး။ idiom ေတြ စလုပ္ေတာ့ "Idiomatic American English" ဆိုတဲ႕ အဝါေရာင္စာအုပ္ေလးနဲ႕ပါ။ သိပ္လည္း မထူပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဲ႕ဒီစာအုပ္ကို ကိုယ့္မွာရွိရွိသမွ်ေသာ အဂၤလိပ္စာေလ့က်င့္ခန္းစာအုပ္ေတြထဲမွာ အမုန္းဆံုး။ စာအုပ္ေတြကိုၾကည့္ျပီး ဘယ္စာအုပ္ထဲက အေၾကာင္းအရာေတြေတာ့ ငါဘယ္အခ်ိန္ေတြးေတြး မွတ္မိေနတယ္လို႕ ေက်နပ္ေနမိရင္ေတာင္ အဲ႕ဒီစာအုပ္ကိုျမင္ရင္ စိတ္ထဲ အခဲမေက်နိုင္ဘူး။ ဖြင့္ကို မၾကည့္ခ်င္ဘူး။ ပံုကိုေတြ႕ျပီးရင္ သိမ္းထားသမွ်စာအုပ္ေတြထဲ သူအစုတ္ဆံုး ဆိုတာယံုမွာပါ။ အဲ႕ဒီေလာက္လုပ္ခဲ႕ေပမယ့္ သူ႕ကိုမပိုင္ဆံုး။ သူ႕ၾကည့္ရတာ တစ္ခါတစ္ခါ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္ခ်က္ေတြေလ်ာ့က်ေအာင္ လုပ္မိ္ေနခဲ႕သလိုပါပဲ။ ျဖစ္မွာေပါ့။ လုပ္လိုက္ ေမ့လိုက္ကိုး။
အဲ႕စာအုပ္ထဲမွာ အခန္းကိုးခန္းခြဲထားတယ္။ ေငြေရးေၾကးေရး ၊ ရည္မွန္းခ်က္ ၊ ကိစၥ အရႈပ္အေထြး စသည္ျဖင့္ေပါ့။ အဲ႕ေအာက္မွာမွ သင္ခန္းစာေတြ ထပ္ခြဲလိုက္တာ အားလံုးေပါင္း ၁၀၀ ရွိတယ္။ သင္ခန္းစာ တစ္ခုစီရဲ႕ေအာက္မွာ idiom ေလးေတြ မပါဘူး ဆိုရင္ေတာင္ ငါးခုေလာက္ပါတယ္။ ရွင္းျပခ်က္ေတြ၊ နာမူနာ အသံုးေတြ ၊ ေလ့က်င့္ခန္းေတြနဲ႕ ေဝေဝဆာဆာပါပဲ။ လုပ္လိုက္ရတာ ဆိုတာ။ ဘယ္ေလာက္လုပ္လုပ္ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ေလးပံု တစ္ပံုေတာင္ ေခါင္းထဲ တင္မေနခဲ႕ဘူး။ အေၾကာင္းကေတာ့ ေရွ႕ကေျပာခဲ႕သလိုပါပဲ။ မူရင္း အဓိပၸါယ္နဲ႕ ဆိုလိုရင္း ကြဲျပားတာရယ္၊ အသံုးခ်မႈနည္းေနတာရယ္ ၊ မ်က္စိထဲျမင္ ေခါင္းထဲဝင္ သိပ္မျဖစ္တာရယ္ေၾကာင့္ပါ။ ဘယ္ဝင္မလဲ။ "Don't beat about the bush." လို႕ေရးထားတယ္။ အဲ႕ဒါၾကီးကို မွတ္ထားလည္း ေမ့သြားတဲ႕ အခါမ်ားဆို "အင္း… ခ်ံဳပုတ္ကို ပတ္ရိုက္မေနနဲ႕ ဆိုေတာ့ ခ်ံဳထဲက အေကာင္ေတြ ဘေလာင္ေတြ သက္သက္မယ့္ ျငိမ္ျငိမ္မေနရမွာ စိုးလို႕ ျဖစ္ရမယ္။ ဒါဆို ျငိမ္ေနတဲ႕ ျပႆနာကိုသြားမဆြနဲ႔လို႕ေျပာခ်င္တာပဲ" လို႕ ေလွ်ာက္ေတြးျပစ္လိုက္တာေပါ့။ တကယ္ေတာ့ ဆိုလိုရင္း အစစ္အမွန္က "ေဝ႕လည္ေၾကာင္ပတ္မလုပ္နဲ႕။ ေျပာခ်င္တာကို တည့္တည့္ေျပာ" ဆိုတဲ႕ အဓိပၸါယ္ပါ။ ဆန္းတယ္ေနာ္။ "ေဝ႔လည္ေၾကာင္ပတ္" လို႕ ျမန္မာ idiom သံုးလိုက္ရင္ နားမလည္တဲ႔သူေတြ ဘာေတြမ်ားေတြးၾကမလဲ သိခ်င္ေသးတယ္။
အဲ႕ဒီေနာက္ပိုင္းမွာ idiom နဲ႕ ပတ္သက္ရင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ မယံုဘူး။ စိတ္မခ်ဘူး။ "တစ္ေယာက္ေယာက္ကမ်ား ငါ့ကို idiom နဲ႕ ေျပာခ်ထည့္လိုက္ရင္ ငါေတာ့ဂြိျပီ" ဆိုျပီး လည္းစိုးရိမ္ေနတတ္ခဲ႕ေသးတယ္။ မွတ္မိတာေတြ သိတာေတြကို မျမင္ပဲ မသိတာကိုပဲ ျမင္ေနခဲ႕တာေလ။ "ငါဆယ္ခုသိတယ္ကြ" လို႕ ျမင္ရမယ့္ အစား "ငါ အခု ၄၀ ေတာင္ မသိေသးဘူး" လို႕ ထင္္ေနခဲ႕ဖူးတာ။ ခုေတာ့ အဲ႕ဒီအခ်ိဳးမ်ိဳးေတြ ၊ မရရင္ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ ျဖစ္ေနတာမ်ိဳးေတြကို ေလ်ာ့လိုက္နိုင္ပါျပီ။ အရင္ကထက္ေတာ့ ပိုျပီး အခ်ိဳးေျပလာတယ္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ေက်နပ္တတ္လြန္းတာလည္း အပ်င္းထူေစတယ္ေလ။
ဒီလိုနဲ႕ပဲ ၂၀၁၂ ေလာက္တုန္းက သူငယ္ခ်င္းနဲ႕ စာအုပ္သြားဝယ္ၾကတယ္။ သူငယ္ခ်င္းနွစ္ေယာက္ လက္ေဆာင္ေပးပံုက ထူးထူးဆန္းဆန္း။ ကိုယ္ေရြးထားတဲ႕ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို သူက ေငြရွင္းေပးတယ္။ သူေရြးထားတဲ႕ တစ္အုပ္ကို ကိုယ္က ေငြရွင္းေပးတယ္။ အဲ႕ဒီမွာ ကိုယ့္ကို သူဝယ္ေပးတဲ႕ စာအုပ္လက္ေဆာင္ကေတာ့ "Idioms in Action" ဆိုတဲ႕ စာအုပ္ပါ။ "ROSALIND FERGUSSON" ဆိုတဲ႕ သူကျပဳစုထားပါတယ္။ Idiom တစ္ခုကို ကာတြန္း တစ္မ်က္နွာနဲ႕ သရုပ္ေဖာ္ထားတယ္။ ကာတြန္းေလးေတြက ရယ္စရာလည္း ေကာင္းျပီး သရုပ္ေပၚလြန္းေတာ့ ခ်က္ခ်င္းမွတ္မိတယ္။ အဲ႕ဒီစာအုပ္ထဲ idiom အခု ၆၀ပါျပီး တစ္ထိုင္တည္းနဲ႕ တစ္အုပ္လံုး ဖတ္လို႕ျပီးသြားတယ္။ ျပီးမွ မာတိကာကို ျပန္လွန္ျပီး ေပးထားတဲ႕ ေခါင္းစဥ္ေတြကိုၾကည့္၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဘယ္ေလာက္မွတ္မိသလဲ ၊ စာေၾကာင္းေတြထဲ ၊ ေျပာမယ့္ စကားေတြထဲ အဲ႕ဒီ idiom ေတြကို ဘယ္ေလာက္ ထည့္သံုးနိုင္လဲ စမ္းၾကည့္တယ္။ တကယ့္ကို ေက်နပ္စရာပါပဲ။ ၁၇ ခုပဲ မမွတ္မိဘူး။ က်န္တဲ႕ ၄၃ ခုစလံုး မွတ္မိတယ္။ အားတက္သြားတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ ထပ္ဖတ္တယ္။ ထပ္စမ္းသပ္တယ္။ တျဖည္းျဖည္း အားလုံးမွတ္မိသြားတယ္။ ေနာက္တဆင့္အေနနဲ႕ အသံုးေတြကို ျမင္ရင္သိတာမ်ိဳး မဟုတ္ပဲ အလြတ္ရေအာင္ လုပ္တယ္။ စာေတြကို မၾကည့္ပဲ ပံုေလးေတြကိုပဲ ၾကည့္တယ္။ စာေတြကို အလြတ္ေျပာၾကည့္တယ္။ အဆံုးမွာေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေက်နပ္ေလာက္ေအာင္ မွတ္မိသြားတယ္။ ရသြားပါတယ္။ ေမ့သြားလည္း အဲ႕ဒီစာအုပ္ေလးကို ျပန္ကိုင္ျပီး ျပန္လွန္ေတာ့တာပဲ။ ျပန္ကိုင္ဖို႕လည္း နည္းနည္းမွ ဝန္မေလးဘူး။ အဲ႕ဒီ "Idioms in Action" စာအုပ္က အတြဲလိုက္ရွိတယ္။ ကိုယ္ဝယ္တုန္းကေတာ့ book 3 အထိ ရွိျပီး ခုေတာ့ ဘယ္ေလာက္အထိ ထြက္ေနျပီလဲ မသိပါဘူး။ ဝါသနာပါရင္ လုပ္ၾကည့္ဖို႕တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္။
အေရးၾကီးတဲ႕ အခ်က္ေလးေတြ နည္းနည္းေတာ့ေျပာဖို႕လိုမယ္။
"Idioms in Action" ဟာ ကိုယ့္အတြက္ အဆင္ေျပျပီး လြယ္ကူေနတယ္ဆိုတာ ရွင္းလင္းတင္ျပတဲ႕ ဆရာရဲ႕ အေတြးအေခၚ ေကာင္းတာေၾကာင့္ တစ္ခုတည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ္တိုင္ကလည္း ေရွ႕စာအုပ္ကို အထပ္ထပ္လုပ္ထားျပီး idiom ကို တီးမိေခါက္မိ ရွိေနလို႕ပါ။ အနွစ္နွစ္အလလ စုေဆာင္းလာတဲ႕ အသိေတြ ေလ့လာမႈေတြဟာ အခ်ိန္တန္ေတာ့ အသံုးက်တဲ႕ သေဘာပါပဲ။ ကိုယ္က ေမ့သြားျပီ၊ မတတ္ဘူး ထင္ထားတာက တကယ္ေတာ့ ဦးေနွာက္ထဲမွာ သူ႕ဟာသူ သိုမွီးျပီးသားေလ။ သင္ယူက်က္မွတ္ထားတာေတြက အသံုးခ်စရာေနရာရွိေနေသးသ၍ အလကား ျဖစ္မသြားပါဘူး။ တနည္းနည္းနဲ႕ အသံုးက်ေနေသးတာပါပဲ။
ေနာက္တစ္ခုက idiom ေတြကို တကယ္အသံုးခ်ခ်င္တယ္ဆို "သည္" "၏" လြဲလို႕မရပါဘူး။ in ေလး of ေလး on ေလး ပဲ ဆိုျပီးလည္း ေတာ္ရိေရာ္ရိလုပ္လို႕မရပါဘူး။ အားထည့္ရပါတယ္။ က်က္စရာလိုတဲ႕စာဟာ က်က္ကိုက်က္ရမွာပါ။
ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ပံုျပစာေတြဟာ ပညာေရးမွာ အင္မတန္အသံုးဝင္တာမွန္ေပမယ့္ ေနရာတကာ ဒါပါရင္ ေကာင္းမယ္ လုပ္လို႕ေတာ့ မရေၾကာင္းေလးလည္း ျဖည့္စြက္ေျပာခ်င္ပါေသးတယ္။

Credit:ျပည့္ျပည့္