ဝင္းၿငိမ္း ႏွင္႔ စာေရးဆရာမ်ား အပိုင္း (၄၉)

ဝင္းၿငိမ္း ႏွင္႔ စာေရးဆရာမ်ား အပိုင္း (၄၉)

         ၁၉၆၇၊ စက္တင္ဘာ ၈၊ ကသာၿမိဳ႕နယ္၊ ကူးကာအုပ္စု၊ က်ားေသ႐ြာမွာ ေန႔စဥ္ "တံငါ႐ြာက ပန္းေလွ" ကဗ်ာကုိ ေရးပါတယ္။ "မိခင္ မာရသြန္" ကဗ်ာစာအုပ္ထဲမွာ ဒီကဗ်ာပါလာပါလိမ့္မယ္။
က်ားေသ႐ြာ ဆုိတာ ဧရာ၀တီျမစ္နဲ႔ေရာ ေ႐ႊလီျမစ္နဲ႔ေရာ နီးပါတယ္။ ျမစ္၊ ေခ်ာင္း၊ အင္းအုိင္ ေပါၿပီး မုရင္းစပါး စုိက္တယ္။ ေျမပဲ အႀကီးအက်ယ္ လုပ္တယ္။ ေရလုပ္ငန္းနဲ႔လည္း အသက္ေမြးပါတယ္။ ႐ြာေျခ ၀န္းက်င္ ဟာ သာယာတယ္။ ေဆာင္းဦးပုိင္း မွာ ျမဴတဆုိ႔ဆုိ႔နဲ႔ ရီရီေ၀ေ၀၊ ေကာင္းကင္မွာ ေတာငန္း႐ုိင္း ေတြ ပ်ံလုိ႔ေပါ့။

အဲဒီ႐ြာထဲမွာ တံငါေလွအုိ တစ္စင္းထဲ ေျမသားထည့္ၿပီး ပန္းပင္ေတြ စုိက္ထားတာ ေတြ႕ရေတာ့ အေတြး ေပါက္ၿပီး ခ်က္ခ်င္းပဲ ဒီကဗ်ာကုိ ေရးမိပါတယ္။ ဆယ္မိနစ္နဲ႔ ေရးၿပီးတယ္ဆုိတဲ့ ကဗ်ာ အနည္းအက်ဥ္း ထဲမွာ "တံငါ႐ြာက ပန္းေလွ" ဟာ တစ္ပုဒ္ အပါအ၀င္ပါပဲ။ ဖတ္ၾကည့္ပါဦး။ ကၽြန္ေတာ္ ခံစား ရသလုိ ခံစားႏုိင္ပါေစလုိ႔ ဆႏၵ ျပဳပါတယ္။
" ၁၉၆၅ မွာ ဆရာ ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့ "ဒု႒၀တီ ဧရာ၀တီ"သုိ႔ စာအုပ္ထဲမွာပါတဲ့ "ဘဲ႐ုိင္းသံုးေကာင္" ကဗ်ာဟာ တင္မုိး၊ ၾကည္ေအာင္၊ ေမာင္စြမ္းရည္တုိ႔ သံုးဦးအေၾကာင္းလုိ႔ ေျပာေနၾကပါတယ္။ ဟုတ္ပါသလား။
" အဲဒီ ကဗ်ာဟာ မုိးသက္မုန္တုိင္းၾကားထဲက ဘဲ႐ုိင္းသံုးေကာင္ရဲ႕ ႐ုန္းကန္ပ်ံသန္းတဲ့ အေၾကာင္းပါပဲ။ မုိးဘဲြ႕ ႐ုပ္ပံုလႊာတစ္ခ်ပ္လုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။

စံုဂဏန္းေတြမွာ ႏွစ္ခု တစ္တဲြ၊ စံုခ်ည္းပဲ တဲြႏိုင္တယ္။ မ ဂဏန္းေတြမွာ ႏွစ္ခုတစ္တဲြ၊ တစ္ခုကဲြ ေနစၿမဲေပါ့ဗ်ာ။
တင္မုိး၊ ၾကည္ေအာင္၊ ေမာင္စြမ္းရည္သံုးေယာက္။ ဒီ "ဘဲ႐ုိင္းသံုးေကာင္" ကဗ်ာဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သံုးေယာက္ အေၾကာင္း မဟုတ္ေပမယ့္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မ်ား အေတြးအေခၚမတူၾကလုိ႔ ႏွစ္ေယာက္ တစ္တဲြနဲ႔ တစ္ေယာက္ကဲြ ျဖစ္ရရင္ေတာ့ ... ကဲ "ဘဲ႐ုိင္းသံုးေကာင္" ကဗ်ာကုိ ဖတ္ၾကည့္ပါဗ်ာ။

ဘဲ႐ုိင္းသံုးေကာင္

လွ်ပ္စစ္လက္သည္း၊ ျပက္ကနဲႏွင့္
မုိးမည္းမ်က္ႏွာ ကုတ္ျခစ္၏။
ကုိယ္ေရာင္ကုိေဖ်ာက္၊ေျခေထာက္မပါ
ေ၀ွ႕ကာ ႐ုိင္းစုိင္း၊ ေလမုန္တုိင္းက
သစ္ကုိင္းက်ိဳးေအာင္ ကန္ေက်ာက္၏။
မုိးနတ္သမီး၊ ပန္းပုတီးမွ
မုိးသီးျဖစ္ကာ၊ ေႂကြက်လွာသည္
စိတ္မွာအက္ကဲြ၊ ေငြပုလဲ။
ဘဲ႐ုိင္းသံုးေကာင္
မုိးေမွာင္ျပင္က်ယ္၊ တိမ္ပင္လယ္၀ယ္
ေလွငယ္သံုးစင္း၊ ႐ြက္ႀကိဳးဖြင့္။
လွ်ပ္စက္ျပက္ေရာင္၊ မုိးလံုးေမွာင္စဥ္
ႏွစ္ေကာင္ တစ္တဲြ၊ တစ္ေကာင္ ကဲြ၏
သင္းကဲြဘဲ႐ုိင္း၊ တိမ္ေလလိႈင္းထက္
မုန္တုိင္းဆန္လတ္၊ ပ်ံခတ္လ်က္ ...။

၁၉၆၅၊ မတ္ ၂၄
(ဒု႒၀တီမွ ဧရာ၀တီသုိ႔)

" ေနာက္ထပ္ ထြက္မယ့္စာအုပ္က "မိခင္ မာရသြန္"လုိ႔ သိရပါတယ္။ ဆရာ့ ရည္႐ြယ္ခ်က္ကုိ သိပါရေစ "
" မိခင္ မာရသြန္ ကဗ်ာစာအုပ္ဟာ ၁၉၈၅ ခု ႏွစ္ဦးပုိင္းမွာပဲ ထြက္ပါ့မယ္။ ဒီကဗ်ာစာအုပ္ရဲ႕ ရည္႐ြယ္ခ်က္ လား။
ဟုတ္ကဲ့ ေျပာပါမယ္။
အေမရိကန္ ကဗ်ာဆရာႀကီး ေရာဘတ္ဖေရာ့စ္ (Robert Forst) နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဒီလုိ ေ၀ဖန္ေျပာဆုိၾကပါ တယ္။
" တခ်ိဳ႕ ကဗ်ာဆရာေတြက ျပည္သူေတြအေၾကာင္း ေရးၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရာဘတ္ ဖေရာ့စ္တ္အဖုိ႔မွာက ေတာ့ သူ႔ကဗ်ာေတြကုိယ္၌က ျပည္သူေတြ ျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္... " တဲ့။
အခု ကၽြန္ေတာ့္ "မိခင္ မာရသြန္" ကဗ်ာစာအုပ္ ထြက္ဖုိ႔ ၀ုိင္း၀န္းၾကတဲ့ ကုိၿငိမ္းခ်မ္းနဲ႔ ကုိငယ္ (ေက်က္ဆည္) တုိ႔က ဒီလုိ ေျပာပါတယ္။

" မိခင္ မာရသြန္" ကဗ်ာစာအုပ္ထဲက

ျပည္သူေတြဟာ -

၀ါေကာက္တယ္၊ ဗုိင္းငင္တယ္
ပုိက္တန္းတယ္၊ ေဖာင္စီးတယ္
ႀကိဳးက်စ္တယ္၊ ႀကိမ္သပ္တယ္
ေျမ႐ုိင္းထြင္တယ္၊ ထရံရက္တယ္
ရက္ကန္းခတ္တယ္၊ သံျဖဴလုပ္တယ္
သက္ငယ္ပစ္တယ္၊ ေကာက္စုိက္တယ္

ျမန္မာ့လူအဖဲြ႕အစည္းထဲက အလုပ္လုပ္ၾကတဲ့ ျပည္သူေတြရဲ႕ ႐ုပ္ပံုလႊာက ခ်စ္႐ူးေပါ့ေလ။ သူတုိ႔ဘ၀ကုိ ထင္ဟပ္ ေဖာ္ျပခ်င္တဲ့ ေစတနာဟာ "မိခင္ မာရသြန္"ရဲ႕ ရည္႐ြယ္ခ်က္ပါပဲ
- မိခင္ မာရသြန္ထဲက ကေလးေတြဟာ "အဆံုးမဲ့ကမၻာ"ထိ ေမတၱာေက်ာ္သီဆုိလုိ႔ ေျပးၾကတယ္။
- မိခင္ မာရသြန္ထဲက အဘုိး အဘြားေတြဟာ ဓမၼေပါက္ျပားနဲ႔ ဘ၀ ေျမသားကုိ ထုခဲြ ဆင္ျခင္တံုတရား မ်ိဳးေစ့သစ္ ကုိ ႀကဲခ်စုိက္ပ်ိဳးတယ္။
- မိခင္ မာရသြန္ထဲက သတၱ၀ါေတြ ျဖစ္တဲ့ ေတာငန္း႐ုိင္း၊ တုိက္ၾကက္ဖ၊ ေ႐ႊဘုိနယ္က စစ္ျမင္း၊ အသက္ သစ္ငွက္ ႏွစ္ေကာင္၊ ႏြား႐ုိင္း၊ ေတာေခြးအုပ္တုိ႔ထဲမွာ အနာဂတ္အတြက္ အင္အားသစ္ေတြ ႐ွာေတြ႕ ႏုိင္တယ္။ ဘုရား႐ွင္ေတြကုိ မိခင္က ေမြးဖြားေပးလုိက္တယ္။

ဒီသေဘာေတြ ပါမယ္။
ကုိ၀င္းၿငိမ္း ေမးတဲ့ "မိခင္ မာရသြန္" ကဗ်ာစာအုပ္ရဲ႕ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ဆုိတာထဲမွာ အခု ေျပာတဲ့အခ်က္ေတြ အားလံုး အက်ံဳး၀င္ေနပါတယ္ "
" ဆရာနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ ေရးခဲ့ၾကတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြ သိပါရေစ"
ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ ကဗ်ာဆရာေတြကေတာ့ ... တင္မုိး၊ ေမာင္စြမ္းရည္၊ ေမာင္သင္းခုိင္၊ တကၠသုိလ္မင္းေမာ္၊ ေမာင္ေဆြတင့္၊ ကုိေလး (အင္း၀ဂုဏ္ရည္)၊ ေမာင္ျမင့္ျမတ္၊ ေမာင္လင္းယုန္ (႐ွမ္းျပည္)၊ အင္း၀ညြန္႔ေအးတုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဒါင္းႏြယ္ေဆြ၊ ေနာင္၊ ေနေသြးနီ၊ မင္းလွညြန္႔တုိ႔က ကၽြန္ေတာ့္ထက္ ေတာ္ေတာ္ ေစာပါတယ္ "
" ကဗ်ာ ဆရာတခ်ိဳ႕ ဟာ ႏုစဥ္ဘ၀မွာ ကဗ်ာေရးၾကၿပီး အသက္အ႐ြယ္ ရလာတဲ့အခ်ိန္မွာ ကဗ်ာကုိ ေက်ာခုိင္း သြားၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ပါလဲ "
" ကဗ်ာ ဆရာတခ်ိဳ႕ဟာ ငယ္စဥ္တုန္းက ကဗ်ာေရးၿပီး အသက္ႀကီးေတာ့ ကဗ်ာကုိ စြန္႔ပစ္သြားၾကတယ္။ ဘာလုိ႔ ကဗ်ာကုိ စြန္႔ပစ္သြားၾကသလဲဆုိတာေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ မသိဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ တုိင္းျပည္မွာ ကဗ်ာ ေရးတယ္ဆုိတာ စိတ္လႈပ္႐ွားတဲ့ လူငယ္ေလးေတြရဲ႕ အလုပ္လုိ႔ တခ်ိဳ႕က ထင္ေနၾကတုန္းပဲ။ "ကဗ်ာ ဆရာ" လုိ႔ ဆုိလုိက္ရင္ပဲ လူငယ္႐ုပ္ပံုလႊာကုိ ျမင္ေယာင္ေနၾကတယ္။
ဘာပဲေျပာေျပာ ကဗ်ာဆရာဆုိရင္ ႏႈတ္ခမ္းေမြးျဖဴ တစ္ေတာင္ေလာက္ ႐ွိေနပါေစ။ ကဗ်ာကုိ ျမတ္ျမတ္ႏုိးႏုိး နဲ႔ ေသတစ္ပန္ သက္ဆံုးေရးမယ္။

ဆရာႀကီး သခင္ကုိယ္ေတာ္မိႈင္း ဟာ အသက္ ၈၀ ေက်ာ္အထိ ကဗ်ာ ေရးခဲ့တယ္။
ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၊ ဆရာမင္းသု၀ဏ္ဟာ အသက္ ၇၀ ေက်ာ္ၿပီ။ ကဗ်ာေတြ ေရးေနၾကတုန္းပါပဲ။
ဆရာဒဂုန္တာရာ ဆုိလည္း အသက္ ၆၀ ေက်ာ္ၿပီ။ ကဗ်ာေတြ ေရးေနတုန္းပဲ။ ၈၀ ေက်ာ္ ေသသြားတဲ့တုိင္ ကဗ်ာ ေတြ ေရးသြားတယ္။
၁၉၈၄ ခုႏွစ္ စာေပႏုိဘယ္ဆုရတဲ့ ခ်က္ကုိစလုိဗက္ ကဗ်ာဆရာႀကီး "ယာေရာဆလပ္ ဆုိက္ဖဲရ္" ဟာ အသက္ ၈၃ ႏွစ္ ထိ ကဗ်ာေရးေနတုန္းပါပဲ "
" အေနာက္ႏုိင္ငံ ေတြမွာ ႐ုပ္ျမင္သံၾကား အစီအစဥ္မွာတစ္ဆင့္ ကဗ်ာ႐ြတ္ျပတဲ့ အစီအစဥ္ေတြကုိ အထူး အစီအစဥ္အျဖစ္ တင္ဆက္ၾကတယ္လုိ႔ ၾကားသိရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဆီမွာေတာ့ ကဗ်ာကုိ ဒီေလာက္ အားေပးတဲ့အဆင့္ မေရာက္ေသးပါဘူး။ ကဗ်ာကုိ စိတ္၀င္စားလာေအာင္၊ အားေပးလာေအာင္ ဘယ္လုိ ေဆာင္႐ြက္သင့္တယ္လုိ႔ ဆရာယူဆပါသလဲ "
" ကမၻာ့ႏုိင္ငံႀကီးေတြမွာေတာ့ ကဗ်ာဆရာကုိ ႐ုပ္ျမင္သံၾကား အစီအစဥ္မွာ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းၿပီး ကုိယ္တုိင္ ႐ြတ္ေစတဲ့ ကဗ်ာ႐ြတ္ပဲြႀကီးေတြ TV Poetry recitals ကုိ မၾကာခဏ ဆုိသလုိ က်င္းပေပးေလ့႐ွိပါတယ္။

ဆုိဗီယ္ကဗ်ာဆရာမ ဘယ္လာအက္ခမာဒူလီနာ *Bella Akhmaduli-na) နဲ႔ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းတဲ့ အင္တာဗ်ဴးမွာ သူမရဲ႕ တီဗြီကဗ်ာ႐ြတ္ပဲြကုိ နားေသာတဆင္တဲ့ လူပရိသတ္ဟာ သန္းေက်ာ္ပါတယ္တဲ့။
ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ တုိင္းျပည္မွာ ကဗ်ာကုိ ဒီထက္ပုိၿပီး စိတ္၀င္စားလာေအာင္ ဘယ္လုိလုပ္ရမလဲဆုိရင္ -

၁။ ကဗ်ာဆရာေတြ နယ္လွည့္ေဟာေျပာပဲြ၊ စာဆုိေတာ္ေန႔ စတဲ့ ပဲြေတြမွာ ဂႏၶ၀င္ကဗ်ာေရာ၊ ေခတ္ေပၚ ကေ်ာေရာ ႐ြတ္ျပေဟာေျပာၾကဖုိ႔။
၂။ အခု ကုိ၀င္းၿငိမ္းတုိ႔လုိ မဂၢဇင္းစာတည္း အဖဲြ႕၀င္ေတြက ကဗ်ာဆရာနဲ႔ ေတြ႕ဆံုခန္းဖြင့္ၿပီး မဂၢဇင္းမွာ တင္ျပေပးဖုိ႔။
၃။ ေရဒီယုိ၊ ႐ုပ္ျမင္သံၾကား စတဲ့ ေနရာေတြကေန ကဗ်ာ႐ြတ္ၾကဖုိ႔။
၄။ စာေပညီလာခံႀကီးေတြမွာ ကဗ်ာ႐ြတ္ပဲြ အစီအစဥ္တစ္ခု ထည့္ေပးဖုိ႔။
၅။ ကဗ်ာဆရာေတြကုိ ကုိယ္တုိင္ ႐ြတ္ဆုိတဲ့ ကဗ်ာ႐ြတ္ပဲြ တိပ္ေခြေတြ ျဖန္႔ခ်ိဖုိ႔ လုိပါတယ္။
၆။ ကဗ်ာကုိ ဒီထက္ပုိၿပီး စိတ္၀င္စားလာေအာင္ ျပည္သူၾကားမွာ ကဗ်ာဟာ ဒီထက္ပုိၿပီး စိမ့္၀င္လာႏုိင္ေအာင္ ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာကဗ်ာကုိ အဓိကဘာသာရပ္ ဌာနတစ္ခုအျဖစ္ ျပ႒ာန္း ပုိ႔ခ်ႏုိင္တဲ့ ေနရာ (ဥပမာ-တကၠသုိလ္၊ ေကာလိပ္လုိ ေနရာမ်ိဳး)မွာ ကဗ်ာသင္ၾကားတဲ့အခါ တစ္ဆက္တည္း ကၽြဲကူးေရပါ နည္း သေဘာမ်ိဳး ႐ြတ္ၿပီး သင္တာမ်ိဳးေတြ လုပ္သင့္ပါတယ္။
" ကဗ်ာ ေရးခ်င္တဲ့ စာေပ၀ါသနာ႐ွင္ေတြကုိ ကဗ်ာစာေပဆုရ ဆရာအေနနဲ႔ ဘယ္လုိ အႀကံေပးခ်င္ ပါသလဲ "
" ကၽြန္ေတာ္ အႀကံေပးခ်င္တာက
၁။ ျမန္မာ့ကဗ်ာစာေပ၊ ကမၻာ့ကဗ်ာစာေပေတြ ေလ့လာေရး အားေကာင္းဖုိ႔။
၂။ လက္ေတြ႕ ခ်ေရးႏိုင္ဖုိ႔၊ ကုိယ္ပုိင္ဟန္၊ ကုိယ္ပုိင္တက္ခနိက ဖန္တီးႏုိင္ဖုိ႔။
၃။ စုတုျပဳလုိ႔ ဆုိေပမယ့္ တခ်ိဳ႕က ဒုတိယဖုိးစိန္ဘ၀ကကုိ မတက္ဘူး။

မဟာရ႒သာရလုိ ေရးတယ္။
ဒဂုန္တာရာက ဒဂုန္တာရာလုိ ေရးတယ္။
ေမာင္သင္းခုိင္က ေမာင္သင္းခုိင္လုိ ေရးတယ္။
ကဗ်ာဆရာတုိင္း ကုိယ္ပုိင္မႈ၊ ကုိယ္ပုိင္ဟန္႐ွိဖုိ႔ အေရးႀကီးပါတယ္။
အရင္း႐ွင္ ကုန္ထုတ္စနစ္မွာ အရာရာ " ေရာင္းကုန္" ျဖစ္တဲ့အထဲ "ကဗ်ာ" လည္းပါသြားပါတယ္။
ကဗ်ာဆရာရယ္၊ ျပည့္တန္ဆာရယ္၊ ဆရာ၀န္ရယ္၊ ေ႐ွ႕ေနရယ္၊ သိပၸံပညာ႐ွင္ရယ္ သူတုိ႔အားလံုး ေရာင္း ကုန္ထုတ္စနစ္ထဲမွာ လုပ္ခစားသက္သက္ေတြ ျဖစ္သြားတယ္။ ကဗ်ာရဲ႕ ႀကီးမားတဲ့ တန္ဖုိးေတြ အဖ်က္ဆီး ခံခဲ့ရတယ္။
ကဗ်ာကုိ တန္ဖုိးသစ္လာေစဖုိ႔၊ ကဗ်ာရဲ႕ မူလပုိင္႐ွင္ျဖစ္တဲ့ ျပည္သူ႔လက္ထဲ ကဗ်ာကုိ အေရာက္ပုိ႔ဖုိ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကဗ်ာဆရာေတြအားလံုးက လံုးပန္းႀကိဳးစားၾကရမယ္။
ရာဇ၀-င္ေခတ္ႀကီးေတြမွာ ဧရာမ ကဗ်ာဆရာႀကီးေတြျဖစ္တဲ့ "ဟုိးမား၊ ႐ွိတ္စပီးယား၊ ဗားေတာ့ဗရတ္၊ သခင္ကုိယ္ေတာ္မိႈင္း" တုိ႔လုိ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးေတြ လုိအပ္ေနေလ့႐ွိပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ ကုိယ္ပုိင္တာ၀န္ကုိ သစၥာ႐ွိ႐ွိ ထမ္းေဆာင္ႏုိင္ဖုိ႔လုိပါတယ္။
ကဗ်ာ ခ်စ္သူ စာ ခ်စ္သူအားလံုးကုိ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

ေပဖူးလႊာ မဂၢဇင္း၊ အမွတ္-၄၅၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၊ ၁၉၈၅ခုႏွစ္။
Credit:shwezinu.blogspot.com